O‘zbekiston kasbiy ta’lim tizimini tubdan isloh qilishning navbatdagi muhim bosqichi boshlandi. 2025-yil 23-oktabrda Prezident tomonidan qabul qilingan PQ-316-son qaroriga binoan, 2026-yildan boshlab 9-sinf bitiruvchilari uchun texnikumlarda o‘qish to‘liq davlat budjeti hisobidan bepul amalga oshiriladi. Ushbu chora mamlakatda malakali kadrlar yetishtirish jarayoniga haqiqiy turtki berishi kutilmoqda.
Texnikumlarda bepul ta’lim va kengaytirilgan imkoniyatlar
O‘zbekiston hukumati 9-sinf bitiruvchilarining texnikumlar bilan qamrovini joriy 29 foizdan 2030-yilga borib 50 foizga yetkazishni maqsad qilgan. Bu bilan o‘rta ma’lumotga ega yoshlar o‘rtasida kasbiy ta’lim olishdagi tenglikni ta’minlash va ularning xalqaro talablarga mos ishlash salohiyatlarini oshirish ko‘zda tutilmoqda. Shuningdek, 11-sinf bitiruvchilari endilikda faqat to‘lov-kontrakt asosida texnikumlarda o‘qishni davom ettira oladi.
Texnikumlarni rivojlantirish uchun qabul qilingan boshqa muhim qadam – 2030-yilgacha texnikumlarni tugatish yoki ularning yer maydonlari va binolarini xususiylashtirishga taqiq (moratoriy) o‘rnatilishi. Bu esa texnikumlar o‘z faoliyatini barqaror davom ettirishiga, infratuzilmani yangilashga va ta’lim sifatini oshirishga xizmat qiladi.
Dual ta’lim modeli: tajribaviy o‘qishning jadal rivoji
Kasbiy ta’limda dual ta’lim modeli, ya’ni ish joyida o‘qish tizimining ulushini oshirish ustuvor yo‘nalishlardan biridir. 2023-yilda bu ulush atigi 9 foiz bo‘lgan bo‘lsa, keyingi yillarda uni 2030-yilgacha 40 foizga yetkazish rejalashtirilgan. Ushbu modelda tahsil olayotgan o‘quvchilarga har oyda bazaviy hisoblash miqdorining bir baravari (2026-yildagi qiymatlar bo‘yicha) miqdorida stipendiya to‘lanadi. Bundan tashqari, dual ta’lim davri o‘quvchilarning mehnat stajiga qo‘shiladi.
Shu bilan birga, dual ta’lim tizimiga sarmoya kiritayotgan ish beruvchilar ham moddiy rag‘batlantiriladi. Ular 7 yil muddatga 5 milliard so‘mgacha imtiyozli kredit olish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Bunday siyosat korxonalar va ta’lim muassasalari o‘rtasidagi hamkorlikni va amaliy bilimlar almashinuvi jarayonini kuchaytiradi.
Kasbiy yo‘naltirish tizimi: 5 yoshdan kasb tanlashga tayyorgarlik
2026-yildan boshlab kasbiy yo‘naltirish tizimi to‘liq qayta ko‘rib chiqiladi va endilikda bolalik davridan boshlab amalga oshiriladi:
- 5 yoshda: “Atrofimizdagi kasblar” o‘yinlari;
- 1–4-sinflar: “Kasblar alifbosi”;
- 5–6-sinflar: “Kasblar olami”;
- 7–9-sinflar: “Mening kelajakdagi kasbim” fani.
Ushbu bosqichlar yordamida yosh avlod so‘nggi texnologiyalar bilan tanishib, o‘zlarining qiziqishini kashf etadi. 2028-yildan boshlab esa 9-sinfning yakuniy imtihonlari natijalari asosida o‘quvchilar texnikumlarga yo‘naltiriladi, bu esa ta’lim olish jarayoniga yanada tizimli va samarali yondashuvni ta’minlaydi.
O‘qituvchilar va ustalarning mavqei oshadi
Kasbiy ta’limga oid islohotlar asosida pedagoglar va ishlab chiqarish ta’limi ustalarining mehnatini rag‘batlantirish choralariga katta e’tibor berilgan. 2026-yildan boshlab:
- Ishlab chiqarish ta’limi ustalarining maoshi birinchi malaka toifasiga ega o‘qituvchilar darajasiga tenglashtiriladi.
- Ustalar o‘qitish jarayonida maksimum 20 nafar o‘quvchidan ortiq bo‘lmagan guruhlar bilan ishlaydi.
- Texnikum direktorlariga xizmat haqi fondi doirasida ustalar uchun EKOIHning 15 baravarigacha maosh belgilash vakolati beriladi.
Bundan tashqari, har yili eng yaxshi 50 nafar usta va o‘qituvchi xorijiy mamlakatlarda malaka oshirish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Bu tashabbuslar yordamida kadrlar mavqeini kuchaytirish, ularning kasbiy o‘sishini rag‘batlantirish va yoshlarning soha bo‘yicha puxta tayyorgarlik olishiga yordam berish maqsad qilingan.
Milliy tanlov, reyting va xalqaro hamkorlik
2026-yildan e’tiboran “Kasbiy mahorat milliy tanlovi” o‘tkazilishi yo‘lga qo‘yiladi. Ushbu tanlov Prezident sovrini uchun tashkil etilib, texnikumlar o‘rtasida sog‘lom raqobatni targ‘ib qilishni maqsad qiladi. Shuningdek, eng yaxshilar qatoriga kirgan texnikumlar rag‘batlantiriladi: milliy reytingda yetakchilik qilgan 50 texnikum har biri BHMning 3000 baravari miqdorida mukofotlanadi.
Xalqaro hamkorlikni rivojlantirish ham ustuvor yo‘nalishlardan biri bo‘lib, Germaniya, Shveysariya, Koreya va boshqa yetakchi davlatlarning ta’lim tashkilotlari bilan yangi dasturlar amalga oshirilmoqda. Texnikumlarda joriy qilinayotgan xalqaro sertifikatlashtirish tizimi talabalarga zamonaviy talablar asosida ta’lim olish imkonini beradi.
Yangi tizimning istiqbollari
Prezident qarori asosida boshlangan islohotlar O‘zbekiston kasbiy ta’lim tizimini zamonaviylashtirish, mehnat bozorining real ehtiyojlariga mos kadrlar tayyorlash va yoshlarni munosib kelajak sari yetaklash yo‘lida muhim qadamlar hisoblanadi. 2030-yilga borib dual ta’limning ulushi va texnikumlarga qamrov ko‘rsatkichlari sezilarli darajada ortishi bilan birga, ishsizlik darajasini kamaytirish va iqtisodiy raqobatbardoshlikni oshirish kutilmoqda.
Javoblar (0 )